ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันอังคาร ที่ ๑๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๙

๑.ในทางโลก ดูคนงามที่รูปร่างหน้าตา ส่วนในทางพระพุทธศาสนา ดูคนงามที่ไหน ?

ตอบ ในทางพระพุทธศาสนา ดูคนงามกันที่มีคุณธรรมอันทำให้งาม ๒ ประการ คือ

๑.ขันติ ความอดทน        ๒.โสรัจจะ ความเสงี่ยม ฯ

๒. ในโลกนี้ มีบุคคลประเภทใดบ้างที่หาได้ยาก ?

ตอบ มีบุคคลที่หาได้ยาก ๒ ประเภท คือ ๑. บุพพการีบุคคลผู้ทำ อุปการะก่อน

       ๒. กตัญญูกตเวที บุคคลผู้รู้อุปการะที่ท่านทำแล้ว และทำตอบแทน ฯ

๓. พระรัตนตรัย กับไตรสรณคมน์ เป็นอย่างเดียวกัน หรือต่างกันอย่างไร ? การเปล่ง วาจาถึงรัตนะ ๓ เป็นที่พึ่ง จัดเป็นอย่างไหน ใน ๒ อย่างนั้น ?

ตอบ ต่างกัน คือ พระรัตนตรัย หมายถึง สิ่งที่เป็นที่พึ่ง ๓ ประการ ได้แก่ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ส่วนไตรสรณคมน์   

       หมายถึง การยอมรับนับถือพระรัตนตรัยไว้เป็นที่พึ่งของตน ฯ จัดเป็นไตรสรณคมน ์ฯ

๔. ภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่ควรเว้นอันตราย ๔ อย่าง คืออะไรบ้าง ?

ตอบ ควรเว้น อันตราย ๔ อย่าง คือ

 ๑. อดทนต่อคำสอนไม่ได้ คือเบื่อต่อคำสอน ขี้เกียจทำตาม

๒. เป็นคนเห็นแก่ปากแก่ท้อง ทนต่อความอยากไม่ได้

๓. เพลิดเพลินในกามคุณ ทะยานอยากได้สุขยิ่งๆ ขึ้นไป

๔. รักผู้หญิง ฯ

๕. กายกับใจของเรานี้แบ่งออกเป็นกี่กอง ? อะไรบ้าง ?

ตอบ แบ่ง ออกเป็น ๕ กอง เรียกว่า ขันธ์ ฯ คือ ๑. รูป   ๒. เวทนา   ๓. สัญญา    ๔. สังขาร   ๕. วิญญาณ ฯ

๖. อินทรีย์ ๖ กับอารมณ์ ๖ มีความสัมพันธ์กันอย่างไร

ตอบ มีความสัมพันธ์กันอย่างนี้ คือ

๑. อาศัยรูปกระทบนัยน์ตา เกิดความรู้ขึ้น เรียกจักขุวิญญาณ

๒. อาศัยเสียงกระทบหู เกิดความรู้ขึ้น เรียกโสตวิญญาณ

๓. อาศัยกลิ่นกระทบจมูก เกิดความรู้ขึ้น เรียกฆานวิญญาณ

๔. อาศัยรสกระทบลิ้น เกิดความรู้ขึ้น เรียกชิวหาวิญญาณ

๕. อาศัยโผฏฐัพพะกระทบกาย เกิดความรู้ขึ้น เรียกกายวิญญาณ

๖. อาศัยธรรมเกิดกับใจ เกิดความรู้ขึ้น เรียก มโนวิญญาณ ฯ

๗. เมื่อโลกธรรม ๘ เกิดขึ้นแก่ตน ควรพิจารณาอย่างไร ?

ตอบ ควรพิจารณาว่า สิ่งนั้นเกิดขึ้นก็แต่ว่ามันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ที่มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา ควรรู้ตามที่เป็นจริง

อย่าให้มันครอบงำ จิตได้ คือ อย่ายินดีในส่วนที่ปรารถนา อย่ายินร้ายในส่วนที่ไม่น่าปรารถนา ฯ

คิหิปฏิบัติ

๘. ฆราวาสผู้ครองเรือนควรตั้งอยู่ในธรรมข้อใดบ้าง ?

ตอบ ควรตั้ง อยู่ในฆราวาสธรรม ๔ ประการ คือ

๑. สัจจะ สัตย์ซื่อต่อกัน

๒. ทมะ รู้จักข่มจิตของตน

๓. ขันติ อดทน

๔. จาคะ สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน ฯ

๙. การคบคนชั่วเป็นมิตร เป็นเหตุให้เกิด ความเสียหายอย่างไร ?

ตอบ เป็นเหตุให้เกิดความเสียหาย ดังนี้

๑.ทำให้เป็นนักเลงการพนัน

๒. ทำให้เป็นนักเลงเจ้าชู ้

๓. ทำให้เป็นนักเลงเหล้า

๔. ทำให้เป็นคนลวงเขาด้วยของปลอม

๕. ทำให้เป็นคนโกงเขาซึ่งหน้า

๖. ทำให้เป็นนักเลงหัวไม้ ฯ

๑๐. ศิษย์ที่ดีพึงปฏิบัติต่อครูอาจารย์ อย่างไรบ้าง ?

ตอบ พึงปฏิบัติอย่างนี้

๑. ด้วยลุกขึ้นยืนรับ

๒. ด้วยเข้าไปยืนคอยรับใช้

๓. ด้วยเชื่อฟัง

๔. ด้วยอุปัฏฐาก

๕.ด้วยเรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ ฯ